W tegorocznym Narodowym Czytaniu, będącym 9. edycją akcji zapoczątkowanej przez Prezydenta RP w 2012 roku, lekturą, nad którą już za kilka godzin pochylą się w całej Polsce liczni zaangażowani w to literackie biesiadowanie, jest dramat Juliusza Słowackiego „Balladyna” − jedno z najwybitniejszych dziel polskiego romantyzmu. Nad wydarzeniem sprawują honorowy patronat prezydent Andrzej Duda i pierwsza dama Agata Kornhauser-Duda.
Para Prezydencka tradycyjnie czytać będzie tegoroczną lekturę w Ogrodzie Saskim. Transmisji z inauguracji Narodowego Czytania będzie można posłuchać w południe w programie pierwszym Polskiego Radia.
Para Prezydencka zaprasza 5 września na Narodowe Czytanie 2020
„Wierzę, że w tym szczególnym dla nas wszystkich czasie, kiedy razem pokonujemy epidemię, wspólna lektura klasyki polskiej literatury jeszcze silniej nas zjednoczy, przynosząc wiele czytelniczej satysfakcji i ponownie łącząc w przekonaniu o doniosłości dzieł naszych największych pisarzy” – napisał Andrzej Duda w liście zachęcającym do współtworzenia akcji.
Ta największa w Polsce inicjatywa promocji czytelnictwa w Polsce nabiera rozmachu − przystąpiło do niej nie tylko wiele polskich książnic, kontynuatorów z lat ubiegłych i zachęconych nowych placówek, lecz również kolejne teatry, grupy teatralne, różne formacje artystyczne i media. Imponujące jest żywe zainteresowanie Narodowym Czytaniem samorządów czy urzędów. Politycy coraz liczniej wkraczają z pomysłami i osobistym uczestnictwem w tej masowej promocji czytelnictwa dzieł polskiej literatury.
„Balladynę” w cyberprzestrzeni i na żywo zapowiadają poznańskie środowiska i instytucje. Centralne czytanie w stolicy Wielkopolski przygotowała w wolnej pobliskiej przestrzeni − na tarasie z wejściem od al. Marcinkowskiego Biblioteka Raczyńskich. Zainaugurują je prezydent Jacek Jaśkowiak i przewodniczący Rady Miasta Ryszard Ganowicz. Tradycyjnie udział w tym spotkaniu zapowiadają ludzie świata kultury, nauki i politycy. W program tego spotkania na żywo został wpisany spektakl pt. „Balladyna ’68” z tekstem Jeremiego Przybory i muzyką Jerzego Wasowskiego, którym bawić będą publiczność aktorzy asz.teatru.
„»Malinowym kryminałem« nazwali »Balladynę« uczniowie, współpracujący przy Kanonie lektur nieczytanych. Lektura tegorocznego Narodowego Czytania mówi też o władzy, sprawiedliwości i odpowiedzialności, jest również opowieścią łączącą inspirację teatrem Szekspira i legendarną historią Polski. Miejsce akcji, czyli jezioro Gopło, sprawia, że jest to najbardziej wielkopolski z dotychczas czytanych tekstów” − podaje w swoim portalu poznańska Biblioteka Raczyńskich.
Wydarzenie będzie miało także prezentację online. Jest otwarte dla wszystkich poznaniaków, którzy zgłoszą akces drogą elektroniczną pod adres: zapisy@bracz.edu.pl. Szczególnym akcentem poznańskiej inicjatywy będzie obdarowanie uczestników mających kartę biblioteczną tej książnicy − doniczką z sadzonką malin.
Równoległą realizacją jest projekt, który jednakże z uwagi na pandemię nie będzie gościć publiczności w sali Czerwonej Pałacu Działyńskich w Poznaniu. Sesja nagraniowa wojewody wielkopolskiego Łukasza Mikołajczyka, Zbigniewa Talagi z Wielkopolskiego Kuratorium Oświaty, dyr. Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk Tomasza Jasińskiego, Cezarego Mazurka z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego zostanie udostępniona słuchaczom w Internecie. Kolejną modyfikacją planu tego projektu jest zastąpienie wystawy dzieł Juliusza Słowackiego − „filmikiem z zamku w Kórniku, na którym zobaczyć można m.in. pierwsze wydanie »Balladyny« i rękopis wiersza poety »Smutno mi Boże«” − informuje Wielkopolskie Kuratorium Oświaty.
Inicjatywy mają wiele form, np. akcji czytelniczej − w Rzeszowie, zaplanowanej od 5 do 11 września.
Natomiast Centrum Kulturalne w Przemyślu udostępni w swoim portalu specjalnie przygotowane słuchowisko.
Z kolei Polskie Radio zaserwuje niespodzianki dla słuchaczy: od rana 5 września „Balladynę” czytać będą dziennikarze tej rozgłośni. A dyrektor Teatru Polskiego Radia Janusz Kukuła zapowiedział w audycji „Cztery pory roku” niezwykłe wydarzenie artystyczne, wskazując, że pięcioaktowa „Balladyna” ma pięciu reżyserów, do każdego aktu − innego. A każdy akt odegra inna ze specjalnie dobranych pięciu obsad. „Udało się nam zaprosić, pozyskać do współpracy 61 artystów” − wyjaśniał na antenie.
W Lublinie bibliotekarze są uczestnikami nagrania, w którym tegoroczną lekturę prezentują w strojach z epoki, wypożyczonych z Teatru Osterwy. Posłuchać i zobaczyć będzie można tej realizacji na profilu biblioteki na Facebooku. Teatr Osterwy natomiast proponuje spotkanie z treściami dramatu na żywo w swojej siedzibie.
Także lubelskie Kuratorium Oświaty nie było malkontentem − przedstawiciele, tej instytucji wraz z parlamentarzystami, samorządowcami, uczniami i nauczycielami już w piątek, 4 września, pogrążyli się w czytaniu fragmentów dramatu J. Słowackiego.
Na Litwie akcja wyprzedzająca inaugurację Narodowego Czytania w Polsce. Czytano tam „Balladynę” już w miniony czwartek, 3 września, w dodatku nie tylko po polsku, lecz również po litewsku. Organizacyjne iskry tego przedsięwzięcia słuchacze zawdzięczali wileńskiemu Klubowi Pisarzy Litewskich. Drugą lekturą, nad którą się skupili, był wybrany przez to gremium utwór Litwina Balysa Sruogi „W cieniu olbrzyma”, nawiązujący do historycznych polsko-litewskich wątków.
W Gdańsku publiczność czeka − poza wsłuchaniem się w fragmenty lektury czytane przez przedstawicieli tamtejszych książnic, czytelników i aktorów − nadspodziewana aktywność, czyli współudział czy pomocowa rola w tematycznie zainspirowanych improwizacjach teatralnych grupy Peleton.
Stefania Pruszyńska
Oprac. graficzne: Stefania Pruszyńska
W grafice: wybrane okładki różnych wydań „Balladyny”, a pośrodku − skan pierwszej strony rękopisu Juliusza Słowackiego. Ten rękopis można zobaczyć w bibliotece cyfrowej POLONA.
„Balladyna, a raczej Balladina – bo tak zatytułowany został pierwotnie autograf najpopularniejszego dzieła Juliusza Słowackiego – jest wykonanym ręką samego autora czystopisem utworu. O najwcześniejszych losach rękopisu informuje notatka właściciela: Rękopis własnoręczny Słowackiego darowany przez niego przyjacielowi jego panu Józefowi Reitzenheimowi, a przez tego mnie, w Paryżu w kwietniu 1874. St. Tarnowski” –.podaje Biblioteka Narodowa, która kupiła rękopis od Zdzisława Tarnowskiego, bratanka Stanisława, w 1937 roku.