Zima 2023. Szczyrk. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Na trasie do Czarnej Góry. Fot.: Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot. Dominik Golenia
Zima 2023. Czarna Góra. Fot. Dominik Golenia
Zima 2023. Czarna Góra. Fot. Dominik Golenia
Zima 2023. Czarna Góra. Fot. Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot. Dominik Golenia
Zima 2023. Szczyrk. Fot. Dominik Golenia
W rejonach podgórskich i górskich nie tylko uroda polskiej zimy, lecz też innych pór roku, i tamtejsze czyste krystaliczne powietrze, to prawdziwe skarby. Cenione od dawien dawna przez przyjezdnych z nizin i innych regionów. Nadmorzanie zmierzają na południe Polski, poszukując w górach ucieczki od monotonii krajobrazowej i udręk sezonu letniego z tłumami wczasowiczów nad Bałtykiem. Niejeden rozsmakowuje się w przestrzeniach zdobywanych we wspinaczce na szczyty, wielu rozbudza w sobie ducha wędrowcy. Rzadkiej krasy życie fauny i flory, tajemnice tlące się w nieznanym i zmienna kolorystyka panoram to niecodzienne dary − zbliżają wyobcowanych z dialogu z naturą do jej mowy. Można przemierzać te krainy wzdłuż i wszerz setkami wytyczonych i starannie oznakowanych szlaków turystycznych.
– O, pani… Cepry to już są miłośnikami gór, gdy tylko tu przyjadą i zobaczą wszystko, pomieszkają, powędrują po szlakach – mówiła, zachwalając swoją małą ojczyznę pani Zofia, mieszkanka Karpacza, u której przed laty miałam zawsze przyjazny dach, ilekroć drogi prowadziły mnie do tego ulubionego zakątka z nieopodal wyrastającą w malowniczym krajobrazie − Śnieżką.
Podczas rozmów pani Zofia zawsze z naciskiem dodawała:
– Nie zamieniłabym tego miejsca na żadne, choćby mi los dawał jaki pałac i luksusy!
Podobne opinie wypowiadają mieszkający od lat w miejscowościach podgórskich, uzdrowiskowych. Nieliczni już napotkani mają tu swoje korzenie z dziada pradziada. Wszyscy to zagorzali wielbiciele tych krain. Sarkają jedynie na coraz bardziej dynamiczną urbanizację tych terenów.
– Natura jest powoli zabierana. Nie pytają, budują i budują wielkie ośrodki. Jakby nie mogli pomyśleć, że tu przyjeżdżają ludzie właśnie dla natury – mówią mieszkańcy niespokojni o przyszłość podgórskich regionów.
Z kolei współczesnych przyjezdnych zaskakują coraz lepsze warunki pobytowe i organizacja bazy do uprawiania sportów zimowych i turystyki pieszej. Powracają w kolejnych sezonach do najbardziej ulubionych miejsc albo poznają inne. Często rekomendują pośród znajomych turystykę górską i białe szaleństwo.
Pozostaje pytanie: Jakie są granice możliwego kompromisu między skalą inwestycji rozwijającego się biznesu turystyczno-sportowego a ochroną przyrody w rejonach podgórskich i górskich?
– Natura jest powoli zabierana. Nie pytają, budują i budują wielkie ośrodki. Jakby nie mogli pomyśleć, że tu przyjeżdżają ludzie właśnie dla natury – mówią mieszkańcy niespokojni o przyszłość podgórskich regionów. Pozostaje pytanie: Jakie są granice możliwego kompromisu między skalą inwestycji rozwijającego się biznesu turystyczno-sportowego a ochroną przyrody w rejonach podgórskich i górskich? − Stefania Pruszyńska
Pionierzy w rozbudzaniu zainteresowania górami. Jan Kasprowicz, młodopolski poeta, w ostatnich dwóch dekadach swego życia coraz silniej wiązał się z Tatrami, aż zdecydował się trzy lata przed śmiercią zamieszkać na stałe w położonej między Poroninem a Zakopanem willi „Harenda”. Wcześniej, już od kilkunastu lat, często zatrzymywał się na dłużej w Zakopanem. Już wtedy w swojej twórczości sięgał do wielu wątków powiązanych z regionem i tuziemcami – góralami. Interesował się biografiami legendarnych postaci z górskich krain i kulturą ludową. Wysłuchiwał z uwagą góralskich gawędziarzy, poznał historię słynnego Harnasia z ust jego potomka. Pozostawił liczne świadectwa poetyckie swego rozmiłowania w przyrodzie Tatr. W „Księdze ubogich” ( I) – pisał:
Witajcie, kochane góry,
O, witaj droga ma rzeko!
I oto znów jestem z wami,
A byłem tak daleko!
Dzielili mnie od was ludzie,
Wrzaskliwy rozgwar miasta,
I owa śmieszna cierpliwość,
Co z wyrzeczenia wyrasta.
Wielu poetów, malarzy, olśnionych pejzażami, tajemniczością gór, pokuszonych też do mierzenia się z ich groźnymi mocami, aby postawić swoje stopy na dotąd nie zdobytych szczytach czy zdobytych przez nielicznych śmiałków, jak Adam Asnyk, Tadeusz Boy-Żeleński czy Kazimierz Przerwa-Tetmajer, wzbudziło swoimi pasjami górskimi i twórczością o górach, dzikiej przyrodzie, postaciach i folklorze regionu zainteresowanie w środowiskach literackich, torując drogę literaturze i sztuce o tej tematyce.
Stefania Pruszyńska
Autor fot. górskich pejzaży zimy 2023 w Czarnej Górze i Szczyrku: Dominik Golenia
Tekst i fot.: Wszelkie prawa zastrzeżone
— Stefania Pruszyńska
(Stefania Pruszyńska oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka. Redaktor naczelna, wydawca, autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl (od 2006 r.)
Autorka publikacji różnych gatunków (eseje, recenzje, felietony, reportaże, wywiady, fotoreportaże), utworów literackich (poetyckich i prozy poetyckiej, opowiadań, utworów satyrycznych, grotesek, aforyzmów) oraz artystycznych sztuki plastycznej.
Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej literackiej, a w plastycznej mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia w obrazach o indywidualnym, rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PUBLIKACJE RÓŻNOGATUNKOWE (co najmniej 2 tys.): publicystyka, eseje, felietony, wywiady, recenzje, reportaże, fotoreportaże, utwory artystyczne: literackie i sztuki plastycznej – zarówno w Gazecie IMPRESJee.pl (od 2006 r.), własnych autorskich witrynach artystycznych (Poezja, Stefania Pruszyńska, ArtGrafPoeFoto, Stefania Pruszyńska w latach: 2007-2019), własnym zbiorze poezji „Szepty dalekobieżne” (San Francisco ), jak i w wielu czasopismach ogólnopolskich i regionalnych (również w cyklicznych wydawnictwach: rocznikach) – kulturalnych, literackich, muzycznych, książkach innych autorów, antologiach poetyckich (np. Lednickiej Wiosny Poetyckiej), antologiach poezji współczesnej i antologiach poetyckich dwujęzycznych (np. w latach 2017-2023: Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej, wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”), charytatywnych i tematycznych. NAJNOWSZE PUBLIKACJE (oprócz zamieszczanych na bieżąco w Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl) w: kwartalniku literackim „Protokół Kulturalny” (nr 84/2023), antologii poświęconej pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 (wyd. Posnania, Poznań, czerwiec 2023) oraz antologii VII Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej „Jesienny dotyk poezji” (wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań, październik 2023). Także publikowała i publikuje w witrynach macierzystych środowisk dziennikarskich i literackich.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PREZENTACJE UTWORÓW ARTYSTYCZNYCH. ⇒⇒⇒⇒Poetyckie na: spotkaniach autorskich, festiwalach kulturalnych, jako gość poetycki koncertów, specjalnych spotkań okolicznościowych i różnych społeczności, zaprzyjaźnionych twórców, wieczorach Klubu Literackiego, w kolejnych edycjach Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej WO ZLP oraz kaliskich „Aforystykonów” WO ZLP (w Poznaniu m.in.: w klubie ZAK, PoemaCafe, Pałacu Działyńskich, Domu Romskim, Domu Bretanii, siedzibie PO ZLP na os. Powstańców Warszawy w 2015 r., na Wydziale Dziennikarstwa UAM w kampusie na Morasku, Auli UAM w 2017 r., Collegium Minus UAM, siedzibie KL „Dabrówka” na Piątkowie, w Dwujęzycznym Liceum im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego; poza Poznaniem – w: Kaliszu, Nieszawie, Ludwikowie, Międzyzdrojach, a poza Polską – na greckiej Krecie w Rethymno i Adelianos Kampos w 2010 r).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z 34-letnim doświadczeniem zawodowym z pracy dziennikarskiej i redaktorskiej, a także artystycznej w redakcjach i wydawnictwach (od 1989). Etatowo: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), własnej Agencji „Promotion” (1993), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000).
⇒⇒⇒⇒⇒ Od 2006 r. redaktor naczelna, niezależna wydawczyni, redaktor-autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee, obecnie pod nazwą IMPRESJee.pl, o profilu kulturalnym.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z DOŚWIADCZENIEM WIELOASPEKTOWEJ WSPÓŁPRACY (dziennikarskiej, autorskiej artystycznej, redaktorskiej) z wieloma czasopismami, w tym polonijnymi (w latach 1992-2010: dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn) oraz licznymi ogólnopolskimi i regionalnymi czasopismami kulturalnymi, literackimi (od wielu lat z „Protokołem Kulturalnym”) oraz wydawnictwami-wydawcami książek literackich i antologii poezji.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ TAKŻE REDAKTOR PROWADZĄCA I REDAKTOR-KOREKTOR (z wieloletnim doświadczeniem): czasopism (miesięczników i tygodników), monografii, albumów artystycznych i historycznych, książek poetyckich i prozy, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów i prac naukowych i in.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAGRODY: w ogólnopolskim konkursie Miesięcznika Kulturalnego „Arkusz” Poznań-Warszawa-Kraków-Wrocław, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” (1996), oraz laur „Dziennikarskie Koziołki 2017” w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia Dziennikarzy RP – dla swojej redakcji IMPRESJee.pl za wieloaspektowe realizacje.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM) oraz Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (AE).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Ideowiec - miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka idei dialogu kultur i jej rozwoju.
