Odchodząc, profesor Maria Janion pozostawia nas z wdzięcznością za swe naukowe dokonania i w zatroskaniu o przyszłość polskiej kultury, o przyszłość podstawowych wartości życia zbiorowego – ocenił prof. Bogusław Dopart, literaturoznawca z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
„O ile nie zwodzi mnie pamięć – swe ostatnie książki autorskie wydała Maria Janion przed 11 i 14 laty, a jednak jej obecność jako humanistki i literaturoznawczyni dawała się odczuć nieprzerwanie” – podkreślił w rozmowie z PAP prof. Bogusław Dopart, kierownik Katedry Historii Literatury Oświecenia i Romantyzmu Wydział Polonistyki UJ i przewodniczący Oddziału w Krakowie Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza.
W jego ocenie obecność Janion dawała się odczuć poprzez aktywność jej uczniów i poprzez ciągłe powroty do jej publikacji. „Jako nauczyciel akademicki w każdym kolejnym cyklu wykładowym miałem okazję – i potrzebę intelektualną – nawiązywania do ustaleń badawczych profesor Janion” – powiedział prof. Dopart.
Jak wspominał, dla badaczy romantyzmu jego pokolenia wielką przygodą poznawczą była lektura „Gorączki romantycznej” (1975). „Ta książka 50-letniej wówczas uczonej była prawdziwą janionowską syntezą romantyzmu. Skupiała się na kluczowych problemach tej epoki, ukazywała nowy horyzont europejskich studiów nad romantyzmem. Ujawniała osobowość badawczą autorki i jej wielkie tematy takie jak historia, egzystencja, wyobraźnia, dziedzictwo romantyczne. Ta książka utworzyła niemożliwą do pominięcia płaszczyznę odniesienia dla naszych badań – a nie wątpię, że dotyczy to również młodszych generacji badaczy” – opisywał profesor.
Jego zdaniem wcześniejsze książki Marii Janion: „Romantyzm – rewolucja – marksizm. Colloquia gdańskie” (1972) oraz „Humanistyka: poznanie i terapia” (1974) „utworzyły niezmiernie ważny standard dla badaczy romantyzmu: konieczność ujmowania problematyki epoki w najszerszym kontekście współczesnej humanistyki”.
Zwrócił uwagę na drugi, wielki – według niego – sektor prac Marii Janion: badania nad literaturą jako filozofia kultury, twórcza refleksja nad żywą tradycją. „Refleksja połączona ze stanowczą, krytyczną weryfikacją stereotypów na temat romantyzmu, ale i krytyką mitów narodowych. Taka twórczość wyznacza najwyższy pułap aspiracji humanisty jako myśliciela i członka społeczeństwa” − stwierdził literaturoznawca z UJ.
Zauważył także, że Janion nie ukrywała swego zaangażowania ideowego – związana była m.in. ze Stowarzyszeniem na rzecz Humanizmu i Etyki Niezależnej, Unią Pracy. „Swe wybory ideologiczne śmiało manifestowała w przestrzeni publicznej, tworząc w gronie intelektualistów model integralnego związku życia i twórczości” – powiedział prof. Dopart.
Zwrócił też uwagę na zasługi badaczki w dokumentowaniu i recenzowaniu wydarzeń związanych z tradycją romantyczną. „Ten rozdział dorobku uczonej rozpoczyna książka +Odnawianie znaczeń+ (1980), która pokazała czytelnikom, jak wiele zawdzięcza romantyzmowi polskie kino, teatr, masowa wyobraźnia, dzień powszedni naszej współczesnej kultury” – opisywał.
Przypomniał także o zaangażowaniu Janion w czasach PRL i Solidarności. „Przemawiając podczas pamiętnego Kongresu Kultury Polskiej, przerwanego przez stan wojenny, uczona wyrażała pragnienie, aby podniosłe uczucia patriotyczne i obywatelskie po Sierpniu’80, przeżycia zakorzenione w tradycji romantycznej, przetworzyć w wielki ruch twórczej myśli” – wspominał prof. Bogusław Dopart i podkreślił zatroskanie Janion w początkach lat 90. ubiegłego wieku o – jak mówił – „los kultury polskiej wobec niespójności tej tradycji z realiami społeczeństwa pluralistycznego i wolnego rynku”.
„Odchodząc, profesor Maria Janion pozostawia nas z wdzięcznością za swe naukowe dokonania i w zatroskaniu o przyszłość polskiej kultury, o przyszłość podstawowych wartości życia zbiorowego” – podsumował prof. Dopart.
Beata Kołodziej
bko/aszw/
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – www.naukawpolsce.pap.pl
— Stefania Pruszyńska
(oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka, artystka – autorka utworów sztuki plastycznej. Autorka: różnych publikacji publicystycznych i dziennikarskich wielu gatunków i literackich, m.in.: esejów, szkiców, utworów poetyckich prozy poetyckiej, opowiadań, reportaży literackich, felietonów, utworów satyrycznych, grotesek i aforyzmów. Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej, plastycznej, niemal równolegle do poezji i wszech sztuk i gatunków. Mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia – w obrazach o indywidualnym, a rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ W REDAKCJACH i WYDAWNICTWACH OD 1989 ROKU. PRACA ETATOWA: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000). Współpraca zaś wieloaspektowa z wieloma tytułami prasowymi, w tym polonijnymi (dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn), czasopismami kulturalnymi, literackimi i wydawnictwami. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ AKTUALNIE (od 2006 roku) redaktor naczelna, właścicielka-wydawca i wszechstronna realizatorka niezależnej, niekomercyjnej Gazety Autorskiej „IMPRESJee” o dominującym profilu kulturalnym, obecnie pod nowym adresem i nazwą Gazeta Autorska IMPRESJee.pl www.impresjee.pl. Zdobyła ponadto 33-letnie doświadczenie redaktora-korektora: czasopism, monografii, albumów artystycznych, książek poetyckich, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów i prac naukowych.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ PRZED 1989 ROKIEM we wczesnych latach studenckich (UAM) z ówczesnej powinności żakowskiej hartowała się w porze ferii letnich na studenckich praktykach (wówczas obowiązkowych i zwanych robotniczymi - lata 70.). Ponadto pracowała jako wychowawczyni na koloniach, asystent antykwarski w PP „Desa” Dzieła Sztuki i Antyki, a później - analityk w laboratorium bakteriologii WZSChPiG w Poznaniu. Kolejne studia podjęła w 1980 roku w Akademii Ekonomicznej.
⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒ LICZNE UTWORY JEJ AUTORSTWA nasyciły dotąd treściami w różnych tonacjach: łamy drukowanych czasopism ogólnopolskich, regionalnych i polonijnych. Pierwszym ich lądowiskiem są łamy Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl, a międzylądowań - media stowarzyszeń dziennikarskich i artystycznych. Lokowała je również w oazach jej własnych autorskich witryn artystycznych POEZJA i ArtGRAFPoeFoto i tomie poetyckim pt. „Szepty dalekobieżne”, który okrasiła grafikami (San Franisco 2009). Zaskakują w książkach biograficznych innych artystów, np. Mikosza Deki Czurei, wirtuoza skrzypiec, Króla Czardasza, pt. „Potępienie Miklosza” (2009) czy w „Księdze romskiej” Władysława Iszkiewicza (2012), artysty i dyrektora Cygańskiego Zespołu „Roma”, później – emigranta do Szwecji. To także wędrowniczki pod skrzydłami pegazów do periodyków literackich i kulturalnych. Objawiły się w antologiach poezji współczesnej „Jak podanie ręki” i tamże stały się w przekładach zrozumiałe dla Niemców, Anglików, Francuzów oraz Hiszpanów. Czytano je na antenie Radia Emaus, miały wielokrotne prezentacje przed gremiami licznych międzynarodowych festiwali kulturalnych, Międzynarodowych Konferencji Poetyckich (WO ZLP, 2017-2021), publicznością koncertu Międzynarodowej Orkiestry Cygańskiej w Auli UAM (2017), w różnych przybytkach kultury (np.: Dom Bretanii, Miedzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach, Dom Romski, Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, Muzeum Etnograficzne w Poznaniu, klub ZAK, poznański Klub Literacki „Dąbrówka”), szkołach i in. Także – w Helladzie na Krecie w Retimno (Rethymno) i Adelianos Kampos. Aforyzmy zaś odczytywała np. podczas festiwalu Aforystykonu w Kaliszu – stolicy aforyzmów i publikuje w swojej Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl, zamieszczała w witrynie autorskiej POEZJA, Stefania Pruszyńska. Opublikowano je w kolejnych edycjach antologii „Po-tyczki aforystów” (2017– 2021). OBRAZY, GRAFIKI, RYSUNKI – w Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989-1991), mies. „Welcome to Poznań”, mies. „Merkuriusz Polska”, Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl, artystycznych witrynach autorskich: POEZJA, ArtGrafPoeFoto (2007 – 2019), we własnym zbiorze poetyckim „Szepty dalekobieżne” (San Francisco 2009), na okładkach książek poetyckich np. Lednickiej Wiosny Poetyckiej: „Żeby marzyć” (2014), Jan Grad „W gaju poezji” (2016); w antologii poezji związanej Międzynarodową Konferencją Poetycką „Kalisz stolicą aforyzmu” (2020) i witrynie WO ZLP. Odsłoniła je NA WYSTAWACH, np.: MASTRiN w Pałacu Działyńskich „Harmonia”, dedykowanej Czesławowi Miłoszowi (2011), w Bibliotece w Buku (2012), w Auli UAM (2017), Auli Lubrańskiego w Collegium Minus UAM podczas V Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej (2021), Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim, w poznańskim Klubie Literackim „Dąbrówka”, a poza Polską w Retimno (Rethymno) i Adelianos Kampos (Kreta – Grecja, 2010). ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Ma w biografii przynależność członkowską do formacji: zawodowych dziennikarskich, artystycznych, literackich i animacji kulturalnej. W niektórych ze statusem członkini Zarządów Głównych. ⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒ NAGRODY m.in.: za felieton w konkursie Miesięcznika Kulturalnego „Arkusz” Poznań-Warszawa-Kraków-Wrocław wyd. przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” (publikacja pt. „Inwazja łysych”, „Arkusz”, nr 6 (55), 1996, s.13); „Dziennikarskie Koziołki 2017” w kategorii: Redakcja przyznane przez Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy RP za wieloaspektowe realizacje portalu Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w UAM i AE.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka rozwoju dialogu kultur.
