Gabriel Chmura z Orkiestrą Teatru Wielkiego im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu. Fot.: Michał Leśkiewicz
Arcydzieło Stanisława Moniuszki: „Halka” w wersji koncertowej wybrzmi w Filharmonii Berlińskiej. Chór i orkiestrę Teatru Wielkiego w Poznaniu poprowadzi maestro Gabriel Chmura, a występ uświetnią soliści: Magdalena Molendowska, Dominik Sutowicz, Łukasz Goliński, Rafał Korpik, Magdalena Wilczyńska-Goś, Damian Konieczek i Piotr Friebe.
Berlin na trasie artystycznych wojaży poznańskiej opery nie znalazł się przypadkowo, gdyż właśnie w tym mieście podjętymi studiami muzycznymi twórca „Halki” otwierał swoje drogi twórcze.
Teatr Wielki w Poznaniu: Autor opery „Halka”, Stanisław Moniuszko, przez kilka lat uczył się w Berlinie i to tutaj właśnie opublikowano jego pierwsze utwory. Jednak wykonania jego muzyki w tym mieście to wciąż wydarzenia zbyt rzadkie. Tym bardziej cieszymy się, że orkiestra prowadzona przez dyrektora artystycznego Gabriela Chmurę i chór naszego teatru, kierowany przez Mariusza Otto − przedstawią tę piękną muzykę w Filharmonii Berlińskiej.
W tegoroczne obchody 200. rocznicy urodzin Stanisława Moniuszki, patrona poznańskiego Teatru Wielkiego, wybitnego polskiego kompozytora, uważanego za ojca polskiej opery, wpisały się niedawno przypomniane i transmitowane na żywo na platformie OperaVisin dwa spektakle: wyreżyserowana przez Grahama Vicka „Paria”, wystawiona ostatniego dnia czerwca w hali widowiskowo-sportowej Arena w Poznaniu, i „Halka” w reżyserii Pawła Passiniego, którą zaprezentowała Opera Poznańska 20 września w Teatrze Wielkim Operze Narodowej w Warszawie. Te realizacje w nagraniach OperaVision i z jej kanału są obecnie udostępniane wielkoświatowej publiczności, rozsławiając postać Stanisława Moniuszki i jego niezwykłą twórczość, co poznański Teatr Wielki uznaje za swoje wyjątkowo ważne wyzwanie i zadanie.
Wydźwięk odbiorczy jest już silnie dostrzegalny, oglądalność tych transmisji wzrasta i wiadomo, że budzą one duże zainteresowanie miłośników opery w wielu krajach świata.
Teatr Wielki w Poznaniu: Taka zagraniczna popularność Moniuszki cieszy nas szczególnie w przededniu koncertowego wykonania „Halki”, który będziemy mieli zaszczyt zaprezentować w Filharmonii Berlińskiej 1 października o godzinie 20.00.
Stanisław Moniuszko, twórca polskiej opery narodowej, urodził się 5 maja 1819 roku w Ubielu na Białorusi niedaleko Mińska. W 1837 roku wyjechał na studia muzyczne do Berlina, gdzie w Singakademie pracował pod kierunkiem Carla Rungenhagena.
Po powrocie do Wilna w 1840 r. założył rodzinę (miał 10 dzieci) i rozpoczął intensywną działalność jako organista i dyrygent.
Koncertowa prezentacja pierwszej, tzw. wileńskiej wersji „Halki”, miała miejsce 1 stycznia 1848 roku. Dziesięć lat później, 1 stycznia 1858 roku, po wieloletnich staraniach w warszawskim Teatrze Wielkim odbyła się premiera rozszerzonej redakcji „Halki”. Oszałamiający sukces dzieła sprawił, że Moniuszko otrzymał nominację na dyrektora tej instytucji.
W następnych latach skomponował szereg, zazwyczaj entuzjastycznie przyjmowanych oper: „Flisa” (1858), „Hrabinę” (1859), „Verbum nobile” (1860), „Straszny dwór” (1862) i „Parię” (1869), ale tworzył także kantaty (np. „Widma”), pieśni, utwory religijne i baletowe, które ugruntowały jego dominującą pozycję w polskim życiu muzycznym.
W 1871 roku dla Moniuszki bolesne okazały się negatywne opinie o jego ostatniej ukończonej operze „Beata”. Kompozytor zmarł nagle 4 czerwca 1872 roku, a jego pogrzeb stał się manifestacją narodowej jedności.
Teatr Wielki w Poznaniu w tym roku obchodzi 100-lecie swojej działalności, którą zapoczątkowało wystawienie właśnie Moniuszkowskiej „Halki”, zaś Stanisław Moniuszko patronuje temu przybytkowi kultury od 1949 roku.
Przejęcie Teatru Miejskiego przez władze polskie w 1919 roku otrzymało znakomitą oprawę: wieczorny spektakl „Halki” poprzedziła poranna akademia z udziałem Prezydenta Poznania Jarogniewa Drwęskiego oraz wybitnych osobistości z całego kraju: Kornela Makuszyńskiego, Emila Młynarskiego, Zenona Przesmyckiego ps. Miriam, Józefa Kotarbińskiego i in. − podaje w swoim rysie historycznym Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu.
Niewątpliwie planom popularyzacji dzieła Stanisława Moniuszki sprzyja wyjazdowy spektakl w Berlinie. Filharmonia Berlińska to scena przyciągająca uwagę licznej i wymagającej publiczności.
Obsada koncertowej wersji „Halki” w Filharmonii Berlińskiej w dniu 1 października br.: Gabriel Chmura − dyrygent; Magdalena Molendowska − sopran (Halka), Dominik Sutowicz − tenor (Jontek), Łukasz Goliński bas-baryton (Janusz), Rafał Korpik Bas (Stolnik), Magdalena Wilczyńska-Goś − mezzosopran (Zofia), Damian Konieczek bas (Dziemba), Piotr Friebe − tenor (Góral), Mariusz Otto − kierownictwo chóru, Chór i Orkiestra Teatru Wielkiego w Poznaniu. Koncert poprowadzi Frederick Hanssen.
Gabriel Chmura. Urodził się we Wrocławiu, a dorastał w Izraelu, gdzie ukończył studia na Akademii Muzycznej w Tel Avivie z dyplomami z kompozycji, fortepianu i dyrygentury. Studia dyrygenckie kontynuował u Pierre’a Dervaux (Paryż), Hansa Swarowsky’ego (Wiedeń) i Franco Ferrary (Siena).
W 1971 roku został laureatem I nagrody w Konkursie Herberta von Karajana, a także otrzymał Złoty Medal w Konkursie Cantelli (Mediolan). W 2012 został uhonorowany Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jan Kiepury w kategorii: Najlepszy dyrygent. W następnym roku Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu przyznała mu tytuł doktora honoris causa, w uznaniu twórczego wkładu i szczególnych zasług dla rozwoju sztuki muzycznej, życia artystycznego oraz promocji muzyki polskiej. W czerwcu 2017 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony kulturze Gloria Artis”. Pracował jako dyrektor muzyczny w Theater Aachen, Bochumer Philharmonic, National Arts Centre Orchestra w Ottawie (z którą odbył tournée w Ameryce Północnej, występując m. in. w Carnegie Hall) i w Narodowej Orkiestrze Symfonicznej Polskiego Radia w Katowicach.
Zadebiutował w 1974 r. spektaklem „Otello” Verdiego w Operze w Monachium. Później prowadził opery: „Samson i Dalila” (Barcelona), „Werther” Masseneta (Opera Paryska) i „Złoty kogucik” Rimskego-Korsakowa (Théâtre du Châtelet). Do najważniejszych realizacji zalicza dzieła Mieczysława Weinberga „Pasażerka” (Warszawa) i „Portret” (Nancy), obydwie w reżyserii Davida Poutney’a oraz „Lady Makbet mceńskiego powiatu” Szostakowicza i „Parsifal” Wagnera w Teatrze Wielkim w Poznaniu. W marcu 2018 w poznańskiej operze premierę miała nowa inscenizacja „Śpiewaków norymberskich” Wagnera, nad którą Chmura objął kierownictwo muzyczne. Dzieło zostało zaprezentowano w Polsce pierwszy raz od ponad stu lat, dzięki czemu poznańska realizacja zyskała międzynarodowy rozgłos.
Artysta nagrywał z London Symphony dla wytwórni DGG oraz z orkiestrami radiowymi w Berlinie i Monachium dla CBS. Nagrania symfonii Haydna z National Arts Centre Orchestra dla CBS, zostały uznane za „Best Choice” przez American Record Guide. Gabriel Chmura popularyzuje za granicą twórczość polskich kompozytorów, wielkim sukcesem okazało się nagranie płyt z utworami Weinberga dla wytwórni Chandos.
Gabriel Chmura od sezonu 2012/2013 pełni obowiązki dyrektora artystycznego Teatru Wielkiego w Poznaniu, a od 2015 jest pierwszym gościnnym dyrygentem Filharmonii Krakowskiej.
„Halka”, zaliczana do najwybitniejszych dzieł polskiej sztuki operowej, jest na świecie najbardziej znaną polską operą. Tę sławę i rozgłos zawdzięcza podziwowi, który wzbudza. Moniuszko w tym dziele okazuje się genialnym ilustratorem muzycznym i zarazem komentatorem środowisk i postaci, ich cech czy relacji, które przedstawia ze znawstwem, wrażliwością i przenikliwością. W warstwie muzycznej tego utworu obraz dźwiękowy postaci jest czytelny dla każdego wrażliwego odbiorcy, a wręcz wyrazisty − dla mającego wiedzę historyczną o mentalności szlachty, chłopstwa czy związaną z kulturą ludową górali w Polsce.
Po występie w Berlinie Teatr Wielki w Poznaniu, mający status Instytucji Kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego, spektaklem „Halki” wypełni także program tegorocznego Koncertu Marszałkowskiego, odbywającego się w Poznaniu tradycyjnie 11 listopada − w Święto Niepodległości.
Stefania Pruszyńska
Biogramy Stanisława Moniuszki i Gabriela Chmury, informacje i zacytowane przeze mnie dwa komentarze nawiązujące do występu poznańskiego Teatru Wielkiego w Berlinie oraz fot. nad.: Piotr Tkacz, Biuro Prasowe, Teatr Wielki im. Stanisława Moniuszki w Poznaniu
