Pan Bóg otulił Ją snem. Wierzę, że snem tak dobrym jak żaden ziemski…
24 stycznia 2007 r. zgasło w Krystynie Feldman życie doczesne. Nie zobaczymy Jej ani na scenie Teatru Nowego, ani w kościele oo. Dominikanów, ani idącej żwawym krokiem po poznańskich ulicach, ani w barze „Caritas”. Nie spotkamy w tramwaju kruchej z pozoru, lecz jakże silnej. Niekiedy nieco szorstkiej, lecz jednak bardzo ciepłej, serdecznej…
Zdawałoby się, że to niedawno rozmawiałyśmy przy obiedzie w barze „Caritas”. Później, jadąc tramwajem i jeszcze w drodze do domu, mówiła o swojej ostatniej sztuce: „Zamierzam zagrać swoje życie, teraz piszę jeszcze… Za parę dni jadę do Hiszpanii. Zagram tam – oczywiście, że z zespołem Teatru Nowego! – »Fausta«”.
I zagrała z zespołem tam, daleko od Polski. A miesiąc temu odbyła się premiera monodramu „I to mi zostało”, obejmującego pół wieku pracowitego żywota Krystyny Feldman, spędzonego w przedwojennym Lwowie, Krakowie, Zakopanem i podczas II wojny światowej. W tym spektaklu aktorka Krystyna Feldman zagrała główną rolę – Krystynę Feldman. Reżyserem tego dzieła był Robert Gliński.
Stefania Golenia Pruszyńska
________________________________________
Biografia Krystyny Feldman. Urodziła się 1 marca 1916 roku we Lwowie. Jej rodzice to Katarzyna Sawicka-Feldman, śpiewaczka operowa, a ojciec – lwowski aktor Ferdynand Feldman. Nie znała swego ojca, bowiem zmarł, gdy miała 3 miesiące. Wychowywali ją matka z ojczymem. Kochała Kraków, w którym się czuła jak w rodzinnym domu. Jako czternastolatka rozpoczęła naukę w szkole handlowej i skończyła ją maturą zdaną wcześniej niż rówieśnicy. Debiutowała w 17. roku życia w Teatrze Miejskim we Lwowie w bajce „Kwiat paproci”, będąc już absolwentką Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej w Warszawie.
Podczas II wojny światowej najpierw była łączniczką Armii Krajowej, później, w związku z nakazem pracy, prowadziła teatr w Zimnej Wodzie, w którym wystawiała polskie dramaty, m.in. „Panią Dulską” czy „Zemstę”. W 1944 r. powróciła do aktorstwa męską rolą Staszka w „Weselu” Wyspiańskiego. Z innych chłopięcych ról, w które się wcielała, to: Kaj z „Królowej Śniegu” Hansa Christiana Andersena czy też Kostek z„Poematu pedagogicznego” Antoniego Makarenki albo Błazen – Czas w „Opowieści zimowej” W. Shakespeare`a (1997). Występowała na scenach teatrów w: Opolu, Jeleniej Górze, Katowicach, Szczecinie, Łodzi, Nowej Hucie. Od 1976 roku pracowała w teatrach poznańskich. W 1983 roku związała się na stałe z Teatrem Nowym w Poznaniu. Związała swój los z dużo od siebie starszym aktorem i reżyserem Stanisławem Brylińskim, który niespodziewanie po 6 latach zmarł. Mieszkała na Ratajach w Poznaniu.
Grała w dramatach: Jana Kasprowicza, Aleksandra Fredry, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, a także: Bertolda Brechta, Antoniego Czechowa ( rola kobiety i mężczyzny w „Oświadczynach” w 65. rocznicę pracy scenicznej Krystyny Feldman, 2002 r.), Martina McDonagha („Królowa piękności z Leenane”, 2001 r.), Alfredo Dias Gomesa, Arthura Millera, Williama Shakespeare’a („Opowieść zimowa”, 1997 r.), Leona Schillera. Wystąpiła w monodramie „Listy za muru” autorstwa Krystyny Wituskiej (Szczecin – teatr Krypta, 1973 r.). Zagrała w „Głosie z tamtego świata” (Stanisława Różewicza, 1962), w komedii „Dzięcioł” (Jerzy Gruza, 1970), dramacie Stanisława Wyspiańskiego w wersji filmowej „Sędziowie” – „Sędziowie. Tragedya” (reż. Konrad Swinarski),(1962) w „Pociągu do Hollywood” (Radosława Piwowarskiego,1987), „Mistrzu i Małgorzacie” (Maciej Wojtyszko, 1988), „Starej baśni” (Jerzy Hoffman 2003)i w „Ubu król” (Piotra Szulkina, 2003).
Na srebrnym i dużym ekranie. W Teatrze Telewizji debiutowała w 1962 r. w „Jesiennej nudzie” Mikołaja Niekrasowa, reż. Jerzego Antczaka. Zagrała także tytułową rolę w „Buni” Roberto Cossy ( reż. Olga Lipińska, 1999 r.). Zagrała w serialach: „Klub profesora Tutki”, „Stawka większa niż życie”, „Kapitan Sowa na tropie”,w sitcomie „Świat według Kiepskich”, a także w „Miodowych latach”, „Garderobie damskiej” czy „Plebanii”.
Debiut filmowy to rola dewotki w „Celulozie” ( reż. Jerzy Kawalerowicz, 1953 r.). Grała także na dużym ekranie w „Godzinach nadziei” (reż. Jan Rybkowski, 1955 r.),„Kapeluszu pana Anatola” (1957), „Inspekcji pana Anatola” (1959) oraz w takich filmach, jak: „Wspólny pokój” (Wojciecha Hasego, 1959 r.), Lalka” (1968). Miała także swoje aktorskie kreacje: u Antoniego Bohdziewicza, Leonarda Buczkowskiego Wandy Jakubowskiej, Grzegorza Królikiewicza, Jana Jakuba Kolskiego, Janusza Morgensterna, Janusza Nasfetera.
W pracy jako asystent reżysera. Pracowała ze Stanisławem Brylińskim, Jadwigą Chojnacką, Kazimierzem Dejmkiem, Bohdanem Korzeniewskim i in.
Debiut reżyserski: w 1960 r. w Teatrze 7.15 w Łodzi debiutowała jako samodzielny reżyser „Księżycowego Pantofelka” Wandy Żółkiewskiej.
Nagrodzona za role teatralne: na I Festiwalu Sztuk Rosyjskich i Radzieckich we Wrocławiu (1949 r.) za rolę Szurika w „Bajce” Michała Switłowa, na XXVIII Kaliskich Spotkaniach Teatralnych (1988 r.) za rolę Lali w „Narzeczonym Beaty” graną w Teatrze Nowym w Poznaniu.
Nagrodzona za kreacje filmowe: Nikifora w obrazie reż. Krzysztofa Krauzego „Mój Nikifor”, w którym wystąpiła w roli głównej nagrodzono Krystynę Feldman na festiwalach filmowych: w Gdyni, Wrześni i Karlovych Varach. Ponadto laureatka: Orła 2001 – Polskiej Nagrody Filmowej za rolę babci w filmie „To ja, złodziej”, rez. Jacka Bromskiego oraz Złotej Kaczki (nagroda miesięcznika „Film”). Za rolę babci w (2000) Jacka Bromskiego, otrzymała Polską Nagrodę Filmową – Orła 2001.
Za pracę w dziedzinie kultury Krystynę Feldman uhonorowano Srebrnym Krzyżem Zasługi w 1955 r. oraz dwukrotnie – odznaką Zasłużonego Działacza Kultury.
Za całokształt twórczości na festiwalu „Prowincjonalia” we Wrześni w 2001 roku wręczono Krystynie Feldman nagrodę honorową. W XII edycji plebiscytu „Rzeczpospolitej” otrzymała „Złotą Piątkę Telerzeczypospolitej” za rok 2004. Jest laureatką SuperWiktora 2004, a w 2005 roku otrzymała Wielką Pieczęć Poznania.
Oprac. i fot.: Stefania Pruszyńska
