Oddawanie się zajęciom kreatywnym takim jak taniec, malarstwo, a nawet granie w niektóre gry komputerowe opóźnia starzenie się mózgu. Im większe doświadczenie w tej dziedzinie, tym silniejszy jest efekt – zaobserwowano w międzynarodowym badaniu z udziałem tancerzy, muzyków, a nawet użytkowników gier akcji.
Artykuł na ten temat ukazał się na łamach prestiżowego czasopisma „Nature Communications”. W gronie autorów znalazły się badaczki Uniwersytetu SWPS.
Kreatywność, czyli tworzenie nowych pomysłów i rozwiązań przy użyciu własnej wyobraźni, odnosi się najczęściej do muzyki i sztuki, ale okazuje się, że również sięganie po niektóre gry wideo może ją pobudzać. Przykładowo gry strategiczne, jak StarCraft II, wymagają od użytkownika pomysłowości w wypracowywaniu unikatowych taktyk, sposobów rozwiązywania problemów czy indywidualnego stylu – informuje Uniwersytet SWPS w prasowym komunikacie.
Już od jakiegoś czasu wiadomo, że kreatywność i działania twórcze mają pozytywny wpływ na zdrowie mózgu. Dostępne badania naukowe na ten temat skupiają się jednak na wpływie kreatywnych doświadczeń na procesy poznawcze i na samopoczucie, dlatego naukowcy w ramach międzynarodowego badania postanowili dostarczyć dowodów na wpływ działań twórczych na zdrowie samego mózgu.
W ramach badania przeanalizowano dane neuroobrazowe i ankiety od ponad 1,4 tys. uczestników z 13 krajów (m.in. z Turcji, Włoch, Kuby, Argentyny, Kanady, Niemiec i Polski), w tym osób, które można określić jako ekspertów w danej dziedzinie twórczej. Wzięto pod uwagę tancerzy (tango), muzyków, artystów wizualnych i graczy gier akcji, także tych niedoświadczonych, którym monitorowano zmiany aktywności mózgu podczas nauki gry wideo.
Posłużono się przy tym zaawansowanymi modelami obliczeniowymi, tzw. zegarami mózgu (ang. brain clocks), które próbują oszacować „wiek mózgu” danej osoby z wykorzystaniem danych neuroobrazowych. Są one wykorzystywane w badaniach naukowych dotyczących wielu chorób mózgu. Modele te porównują przewidywany wiek mózgu z wiekiem chronologicznym, szacując tzw. lukę wieku mózgu (ang. brain-age gap, BAG), odzwierciedlającą przyspieszone lub spowolnione starzenie się mózgu. Przyspieszone starzenie się (a więc większe BAG) obserwuje się w schorzeniach psychiatrycznych i neurologicznych, ale także u osób narażonych na niektóre czynniki fizyczne i społeczne oraz prowadzących niezdrowy tryb życia.
Autorzy badania wykazali, że twórcze działania, od tańca i muzyki, po sztuki wizualne i gry komputerowe, mogą spowalniać starzenie się mózgu i wspierać jego zdrowe funkcjonowanie. Związek między kreatywnością a zdrowiem mózgu był niezależny od dziedziny aktywności twórczej.
Wszystkie analizowane aktywności wiążą się z pobudzaniem wyobraźni i tworzeniem nowych rozwiązań. Choć różnią się formą, działają w podobny sposób i pomagają chronić połączenia nerwowe, które z wiekiem są najbardziej narażone na osłabienie. Badanie pokazuje, że aktywności te wspomagają kluczowe funkcje m.in. kontrolę ruchów, koordynację i uwagę.
Doświadczenia twórcze zwiększały plastyczność obszarów mózgu podatnych na starzenie się, a także obszarów związanych z procesami twórczymi. – Badanie wykazało, że doświadczenia kreatywne są powiązane ze zwiększoną lokalną i globalną efektywnością w sieciach mózgowych (szczególnie w obszarach czołowo-ciemieniowych), co przekłada się na bardziej wydajne przetwarzanie informacji w tych kluczowych regionach – tłumaczy psycholożka dr Natalia Kowalczyk-Grębska, której praca doktorska obroniona na Uniwersytecie SWPS stanowiła wkład do nowych badań.
Osoby, które od lat rozwijają swoje zdolności w kreatywnych dziedzinach – takich jak taniec, muzyka, sztuka czy gry akcji – wykazują wolniejsze tempo starzenia się mózgu w porównaniu z osobami o krótszym doświadczeniu w tych aktywnościach. Oznacza to, że długotrwała praktyka związana z kreatywnością może skuteczniej wspierać plastyczność neuronalną i zdrowie mózgu niż krótkotrwałe doświadczenia.
Choć wykazano, że regularne uprawianie twórczych aktywności pomaga zachować „młodszy” mózg, to nawet krótkie działania przynoszą zauważalne efekty. Opóźnione starzenie się mózgu zostało zaobserwowane we wszystkich dziedzinach i to zarówno wśród doświadczonych osób, jak i tych, które miały mniej styczności z daną aktywnością.
– Te wyniki wskazują, że warto regularnie sięgać do pokładów kreatywności, czy to poprzez taniec, czy malowanie, czy zagłębianie się w świat gier komputerowych. Takie aktywności wiążą się z wolniejszym starzeniem się mózgu, a więc mogą być jednym z prostych, codziennych sposobów wspierania zdrowia mózgu i – pośrednio – naszego dobrostanu – mówi dr hab. Aneta Brzezicka, prof. USWPS, cytowana w prasowym komunikacie.
Jak podkreśla, wnioski mogą przełożyć się na konkretne działania w obszarze zdrowia publicznego. – Sugerują potrzebę włączenia działań twórczych (np. artystycznych, muzycznych) do programów edukacyjnych i systemów opieki zdrowotnej jako obiecującego narzędzia wspierania zdrowia mózgu i dobrostanu społeczeństwa – podsumowuje prof. Aneta Brzezicka. (PAP)
ekr/ agt/
Źródło: Serwis Nauka w Polsce – naukawpolsce.pl
(A.W.)
