Gwiazda betlejemska, popularna roślina okresu świąt, nie kwitnie na czerwono; w środowisku naturalnym dorasta do kilku metrów wysokości, wykazuje liczne właściwości lecznicze, ale może także wywołać lekkie dolegliwości − wyjaśnił Piotr Dobrzyński z Ogrodu Botanicznego UW.
12 grudnia obchodzony jest Dzień Poinsecji, zwanej także gwiazdą betlejemską, a fachowo wilczomleczem nadobnym (Euphorbia pulcherrima). Gatunek ten pochodzi z Meksyku i Gwatemali, gdzie dorasta nawet do 4-5 metrów wysokości i ma postać okazałego krzewu. Do Stanów Zjednoczonych trafił w XIX w. przywieziony przez ambasadora Joela Robertsa Poinsetta, któremu zawdzięcza swoje angielskie określenie.
Ogromną popularność roślina zyskała jednak dopiero w XX w., kiedy zaczęto traktować ją jako jeden z symboli świąt Bożego Narodzenia.
− Wzięło się to stąd, że ta roślina, aby zakwitnąć, potrzebuje krótkiego dnia, a konkretnie około dwóch miesięcy z długimi nocami, trwającymi co najmniej 12-14 godzin. W naszej strefie klimatycznej pełnia jej kwitnienia przypada więc na koniec listopada i początek grudnia − wyjaśnił Piotr Dobrzyński, kurator kolekcji roślin szklarniowych w Ogrodzie Botanicznym UW w Warszawie.
Jak dodał, warunki takie panują w naturalnym środowisku jej występowania, gdzie roczne wahania długości dnia i nocy są bardzo małe, co sprawia, że może kwitnąć cały rok. W Europie, Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, gdzie jest najpopularniejsza, zgrywa się to zaś z terminem świąt.
Na świecie istnieje ponad 100 odmian poinsecji różniących się wielkością, formą oraz barwą przylistków. Mogą przybierać kolory od klasycznej czerwieni, przez róż, odcienie morelowe i żółte, aż po biel. Znane są również rośliny dwukolorowe, nakrapiane i marmurkowe.
Są to jednak odmiany otrzymane przez hodowców, ponieważ w naturze poisencja występuje wyłącznie w formie czerwonej. Również kompaktowy rozmiar okazów, które są dostępne w sklepach, uzyskuje się przez odpowiednie zabiegi uprawowe, mające na celu skarlenie.
− Rośliny, które mamy w domach, są skarlone, bo naturalnie dorastają do kilku metrów. Ponieważ producenci stosują różne substancje ograniczające wzrost, doniczkowe poinsecje zwykle osiągają wysokość do 30 cm − powiedział P. Dobrzyński.
Jak poinformował, w szklarni Ogrodu Botanicznego UW rośnie jednak wilczomlecz nadobny o rozmiarach krzewu, który wyglądem przypomina rośliny występujące w naturze.
Morfologia poisencji, jak również innych wilczomleczowatych, jest bardzo nietypowa. Charakterystyczne barwne elementy występujące w jej górnej części nie są wcale kwiatami, jak uważa wiele osób − są to szczytowe podkwiatowe liście tzw. przysadki, zebrane w rozetę okalającą niepozorne kwiaty i przebarwiające się na intensywne kolory. P. Dobrzyński zaznaczył: − W naturze mają wabić owady zapylające.
Prawdziwe kwiaty są bardzo drobne, niepozorne i żółtawe. Kwiatostan, zwany cyjacjum, jest zlokalizowany w centrum rozety liści podkwiatowych, a składa się z bezpłatkowego kwiatu żeńskiego z pojedynczym słupkiem oraz 25-30 kwiatów męskich z pojedynczymi pręcikami.
− Same kwiaty nie byłyby w stanie zwabić owada, dlatego funkcję tę przejęły liście podkwiatowe − powiedział kurator roślin szklarniowych warszawskiego Ogrodu Botanicznego.
Mimo że wiele osób traktuje poinsecję jako roślinę jednorazową i wyrzuca ją po świętach, jest ona wieloletnia. Przy odpowiedniej pielęgnacji, zapewnieniu jasnego stanowiska, umiarkowanej temperatury i unikania przesuszenia, może przetrwać kilka lat, a nawet ponownie zakwitnąć w kolejnych sezonach.
Poisencje są także ciekawe ze względu na swoje właściwości. Aztekowie nadawali im znaczenie symboliczne, w Meksyku i Gwatemali były wykorzystywane do celów leczniczych.
Produkowany przez nie mleczny sok stosowano jako środek na zmiany skórne i bóle zębów, a także jako krem do golenia. Z przylistków uzyskiwano czerwony barwnik. Napary z liści i kwiatów podawano m.in. przy kaszlu, bólu gardła, a nawet jako środek zwiększający laktację. Współczesne badania wykazały również właściwości bakteriobójcze alkoholowych ekstraktów z poisencji.
Biały sok jest jednak drażniący, przez co u osób wrażliwych może powodować reakcje alergiczne. – Jeśli roślina nie jest uszkodzona i nie wydziela soku, nie stanowi zagrożenia dla ludzi ani zwierząt. Problem pojawia się dopiero przy kontakcie z sokiem, ponieważ zawiera on lateks, który może mieć właściwości podrażniające skórę i błony śluzowe jamy ustnej − podkreślił Piotr Dobrzyński.
U części osób kontakt z sokiem może powodować zaczerwienienie i pieczenie skóry, rzadko nudności.
Wbrew obiegowym opiniom poinsecja nie jest rośliną silnie trującą. Jej spożycie przez ludzi, koty czy psy zwykle nie prowadzi do poważnych zatruć, choć może wywołać łagodne podrażnienie jamy ustnej, ślinotok lub przejściowe dolegliwości żołądkowo-jelitowe.
Katarzyna Czechowicz (PAP)
Źródło: Serwis Nauka w Polsce − naukawpolsce.pl
— Stefania Pruszyńska
(Stefania Pruszyńska, oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka. Redaktor naczelna, wydawca, autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl (od 2006 r.), redaktorka-korektorka książek literackich, animatorka kulturalna.
Autorka publikacji różnych gatunków (eseje, recenzje, felietony, reportaże, wywiady, fotoreportaże), utworów literackich poetyckich i prozy poetyckiej, opowiadań, satyry, grotesek, aforyzmów oraz artystycznych sztuki plastycznej.
Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej literackiej, a w plastycznej mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia w obrazach o indywidualnym, rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą (m.in. w stylu bliskim realizmowi magicznemu).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z 36-letnim doświadczeniem zawodowym w pracy dziennikarskiej i redaktorskiej, a także artystycznej w redakcjach i wydawnictwach (od 1989). Etatowo: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), własnej Agencji „Promotion” (1993), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000).
⇒⇒⇒⇒⇒ Od 2006 r. redaktor naczelna, niezależna wydawczyni, redaktor-autorka i wszechstronna realizatorka Gazety Autorskiej IMPRESJee, obecnie pod nazwą IMPRESJee.pl, o profilu kulturalnym.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Z DOŚWIADCZENIEM WIELOASPEKTOWEJ WSPÓŁPRACY (dziennikarskiej, autorskiej artystycznej, redaktorskiej) z wieloma czasopismami, w tym polonijnymi (w latach 1992-2010: dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn) oraz licznymi ogólnopolskimi i regionalnymi czasopismami kulturalnymi, literackimi (od wielu lat z „Protokołem Kulturalnym”) oraz wydawnictwami-wydawcami książek literackich i antologii poezji.⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PUBLIKACJE RÓŻNOGATUNKOWE (co najmniej 2 tys.): publicystyka, eseje, felietony, wywiady, recenzje, reportaże, fotoreportaże, utwory artystyczne: literackie i sztuki plastycznej. PUBLIKACJE KSIĄŻKOWE ⇒ ⇒ książka poetycka „Szepty dalekobieżne” (San Francisco 2009), „Peregrynacje kulturalne. Eseje * Krytyka - recenzje wywiady”, 1. tom (WO ZLP, Fundacja Literacka „Jak podanie ręki”, Poznań 2024) ⇒⇒ ⇒ W książkach innych autorów ⇒⇒ ⇒ 20 ANTOLOGIACH poetyckich i tematycznych - antologiach poezji współczesnej oraz antologiach poetyckich dwujęzycznych (2018-2025) Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej, wyd. WO ZLP i Fundacja Literacka „Jak podanie ręki” (2018 -2025), antologii poświęconej pamięci Poznańskiego Czerwca 1956 „Którzy pogardy nie mogli znieść” (wyd. Posnania, Poznań, czerwiec 2023) i charytatywnych (m.in. wyd. Krywaj) ⇒⇒ ⇒ CZASOPISMACH: we własnej w Gazecie IMPRESJee.pl (od 2006 r.), polonijnych i polskich -ogólnopolskich i regionalnych, cyklicznych wydawnictwach (miesięcznikach, kwartalnikach, rocznikach) – kulturalnych, literackich, muzycznych (np.: Mies. Kulturalny „Arkusz”, „Welcome to Poznań”, Magazyn Muzyczny BRZMIENIA, „Merkuriusz Polska” „Wielkopolski Widnokrąg”, „Protokół Kulturalny”). Także publikowała i publikuje w witrynach macierzystych środowisk dziennikarskich i literackich.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒PREZENTACJE UTWORÓW ARTYSTYCZNYCH. ⇒⇒⇒⇒Poetyckie na: spotkaniach autorskich, festiwalach kulturalnych, jako gość poetycki koncertów, specjalnych spotkań okolicznościowych i różnych społeczności, zaprzyjaźnionych twórców, wieczorach autorskich w Klubie Literackim DĄBRÓWKA (2013, 2017, 2025), w 8 edycjach Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej WO ZLP (2018-2025) oraz kaliskich „Aforystykonów” WO ZLP, w Poznaniu - m.in.: w klubie ZAK (2006), PoemaCafe, Pałacu Działyńskich (2008), Domu Romskim, Domu Bretanii, siedzibie PO ZLP na os. Powstańców Warszawy (2015), na Wydziale Dziennikarstwa UAM w kampusie na Morasku, Auli UAM (2017), Collegium Minus UAM, siedzibie KL „Dabrówka” na Piątkowie, Dwujęzycznym Liceum im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego (2019 i 2022), Jeżyckim Centrum Kultury w Starej Prochowni (poezja i wystawa prac graficznych - 2024), UMP, sala Biała (2023-2025); poza Poznaniem – w: Kaliszu, Nieszawie, Ludwikowie, Międzyzdrojach, a poza Polską – na greckiej Krecie w Rethymno i Adelianos Kampos (2010).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ TAKŻE REDAKTOR PROWADZĄCA I REDAKTOR-KOREKTOR (z wieloletnim doświadczeniem): czasopism (miesięczników i tygodników), monografii, albumów artystycznych i historycznych, książek poetyckich i prozy, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów, prac naukowych i in.⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAGRODY: w ogólnopolskim konkursie Miesięcznika Kulturalnego „Arkusz” Poznań-Warszawa-Kraków-Wrocław, wydawanego przez Oficynę Wydawniczą „Głos Wielkopolski” (1996), oraz laur „Dziennikarskie Koziołki 2017” w Ogólnopolskim Konkursie Stowarzyszenia Dziennikarzy RP – dla swojej redakcji IMPRESJee.pl za wieloaspektowe realizacje.⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w Uniwersytecie im. A. Mickiewicza (UAM) oraz Akademii Ekonomicznej w Poznaniu (AE).
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Członkini m.in.: w latach 2005-2018 - Katolickiego Stowarzyszenia Dziennikarzy, w tym Zarządu Głównego; Związku Zawodowego Dziennikarzy (od 2001 r.), Klubu Aforystów przy WO ZLP, Klubu Literackiego „Dąbrówka”, Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej...
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Ideowiec - miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka idei dialogu kultur i jej rozwoju.
Gwiazda betlejemska, popularna roślina okresu świąt, nie kwitnie na czerwono; w środowisku naturalnym dorasta do kilku metrów wysokości, wykazuje liczne właściwości lecznicze, ale może także wywołać lekkie dolegliwości − wyjaśnił Piotr Dobrzyński z Ogrodu Botanicznego UW.