Nagrodę Nobla ustanowił jej fundator Alfred Bernhard Nobel, szwedzki przemysłowiec i wynalazca dynamitu. Jest ona przyznawana od 1901 r. (oprócz lat 1940-1942) przez Fundację, którą powołano 19 czerwca 1900 r. – po śmierci Alfreda Nobla i długich staraniach jego bratanka Emanuela Nobla i zaufanego współpracownika Regnara Sohlmanna. Laureaci są wyłaniani pośród kandydujących do niej, legitymujących się wybitnymi osiągnięciami w fizyce, chemii, fizjologii lub medycynie, literaturze, ekonomii (od 1968 r.) i zasługami dla pokoju. Pierwszymi jej laureatami (w 1901 r.) byli: założyciel Czerwonego Krzyża Jean Henri Dunant oraz Frédéric Passy, francuski ekonomista i polityk.
Nagroda nie jest przyznawana pośmiertnie, według przyjętej w 1974 roku zasady. Wcześniej jednak, w 1931 r., pośmiertnie otrzymał ją szwedzki poeta Erik Axel Karlfeldt oraz w 1961 r. Dag Hammarskjoeld – szwedzki dyplomata. A w tym roku wielki problem zaistniał w związku ze śmiercią laureata w dziedzinie medycyny Ralpha Steinmana – (jednego z trzech tegorocznych laureatów w tej dziedzinie) – trzy dni przed wręczeniem tej nagrody. Jednak zdecydowano, iż nagrodę Ralph Steinman otrzyma. W uzasadnieniu Fundacja podała m.in. że „przyznano ją w dobrej wierze, zakładając, że laureat żył”.
Nagroda obejmuje trzy formy: złoty medal, dyplom i kwotę pieniężną w wysokości 10 mln koron szwedzkich.
Królewska Szwedzka Akademia Nauk via Komisja Noblowska (jest ona także komisją tej uczelni) przyznaje Nagrody Nobla z chemii i fizyki. Akademia Szwedzka natomiast nominuje kandydatów do Nagrody Nobla z literatury. Nagrodę Nobla z medycyny i fizjologii przyznaje komitet Karolinska Institutet, czyli Instytutu Karolinska (uniwersytet medyczny w Solnej). Laureatów do Pokojowej Nagrody Nobla wyłania Norweski Komitet Noblowski (Den Norske Nobelkomite) w składzie 5-osobowym, ustanowionym przez norweski parlament. Nagroda z ekonomii jest wypłacana od 1968 r. przez Bank Szwecji, czyli spoza puli noblowskiej.
Pokojowe Nagrody Nobla wręcza norweski król – w Oslo, a pozostałe – król szwedzki, w Sztokholmie.
Polacy uhonorowani Nagrodą Nobla i nominowani. Zdobyli tę nagrodę: Henryk Sienkiewicz (1905 r.), Maria Skłodowska-Curie (1911 r.), Władysław Reymont (1924 r.), Czesław Miłosz (1980 r.), Lech Wałęsa (1983 r.), Wisława Szymborska (1996 r.). Laureatów – emigrantów czy też mających polskie pochodzenie jest znacznie więcej.
Polacy zaś, którzy nie zdobyli Nagrody Nobla, a byli do niej nominowani, to m.in.: Stefan Żeromski, Eliza Orzeszkowa, Zbigniew Herbert, papież Jan Paweł II, Tadeusz Mazowiecki i Leszek Balcerowicz.
Stefania Pruszyńska
— Stefania Pruszyńska
(oficjalnie: Stefania Golenia) – eseistka, poetka, redaktor-dziennikarka, artystka – autorka utworów sztuki plastycznej. Autorka: różnych publikacji publicystycznych i dziennikarskich wielu gatunków i literackich, m.in.: esejów, szkiców, utworów poetyckich prozy poetyckiej, opowiadań, reportaży literackich, felietonów, utworów satyrycznych, grotesek i aforyzmów. Zazwyczaj wykracza poza gatunkowe schematy. Krytycznoliterackie żywioły z upodobaniem uprawia w eseistycznej narracji. Wypowiada się hojnie w swojej twórczości artystycznej, plastycznej, niemal równolegle do poezji i wszech sztuk i gatunków. Mowę swojej wyobraźni, intuicji, myśli i emocji uwalnia – w obrazach o indywidualnym, a rozpoznawalnym stylu, z autonomiczną, lecz zarazem wieloznaczną symboliką i metaforą. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ W REDAKCJACH i WYDAWNICTWACH OD 1989 ROKU. PRACA ETATOWA: w niezależnym Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989 – 1991), amerykańsko-polskim wydawnictwie US West Polska (1993 – 1996), „Gazecie Targowej”, tygodniku „Wprost” (1996 – 2000). Współpraca zaś wieloaspektowa z wieloma tytułami prasowymi, w tym polonijnymi (dwutygodnik – „Kurier” Hamburg, „Dziennik Polski”, „Tydzień Polski” – Londyn), czasopismami kulturalnymi, literackimi i wydawnictwami. ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ AKTUALNIE (od 2006 roku) redaktor naczelna, właścicielka-wydawca i wszechstronna realizatorka niezależnej, niekomercyjnej Gazety Autorskiej „IMPRESJee” o dominującym profilu kulturalnym, obecnie pod nowym adresem i nazwą Gazeta Autorska IMPRESJee.pl www.impresjee.pl. Zdobyła ponadto 33-letnie doświadczenie redaktora-korektora: czasopism, monografii, albumów artystycznych, książek poetyckich, biograficznych, antologii poetyckich, wademeków w kilku językach europejskich, biuletynów i prac naukowych.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒⇒ PRZED 1989 ROKIEM we wczesnych latach studenckich (UAM) z ówczesnej powinności żakowskiej hartowała się w porze ferii letnich na studenckich praktykach (wówczas obowiązkowych i zwanych robotniczymi - lata 70.). Ponadto pracowała jako wychowawczyni na koloniach, asystent antykwarski w PP „Desa” Dzieła Sztuki i Antyki, a później - analityk w laboratorium bakteriologii WZSChPiG w Poznaniu. Kolejne studia podjęła w 1980 roku w Akademii Ekonomicznej.
⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒ LICZNE UTWORY JEJ AUTORSTWA nasyciły dotąd treściami w różnych tonacjach: łamy drukowanych czasopism ogólnopolskich, regionalnych i polonijnych. Pierwszym ich lądowiskiem są łamy Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl, a międzylądowań - media stowarzyszeń dziennikarskich i artystycznych. Lokowała je również w oazach jej własnych autorskich witryn artystycznych POEZJA i ArtGRAFPoeFoto i tomie poetyckim pt. „Szepty dalekobieżne”, który okrasiła grafikami (San Franisco 2009). Zaskakują w książkach biograficznych innych artystów, np. Mikosza Deki Czurei, wirtuoza skrzypiec, Króla Czardasza, pt. „Potępienie Miklosza” (2009) czy w „Księdze romskiej” Władysława Iszkiewicza (2012), artysty i dyrektora Cygańskiego Zespołu „Roma”, później – emigranta do Szwecji. To także wędrowniczki pod skrzydłami pegazów do periodyków literackich i kulturalnych. Objawiły się w antologiach poezji współczesnej „Jak podanie ręki” i tamże stały się w przekładach zrozumiałe dla Niemców, Anglików, Francuzów oraz Hiszpanów. Czytano je na antenie Radia Emaus, miały wielokrotne prezentacje przed gremiami licznych międzynarodowych festiwali kulturalnych, Międzynarodowych Konferencji Poetyckich (WO ZLP, 2017-2021), publicznością koncertu Międzynarodowej Orkiestry Cygańskiej w Auli UAM (2017), w różnych przybytkach kultury (np.: Dom Bretanii, Miedzynarodowy Dom Kultury w Międzyzdrojach, Dom Romski, Muzeum Arkadego Fiedlera w Puszczykowie, Muzeum Etnograficzne w Poznaniu, klub ZAK, poznański Klub Literacki „Dąbrówka”), szkołach i in. Także – w Helladzie na Krecie w Retimno (Rethymno) i Adelianos Kampos. Aforyzmy zaś odczytywała np. podczas festiwalu Aforystykonu w Kaliszu – stolicy aforyzmów i publikuje w swojej Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl, zamieszczała w witrynie autorskiej POEZJA, Stefania Pruszyńska. Opublikowano je w kolejnych edycjach antologii „Po-tyczki aforystów” (2017– 2021). OBRAZY, GRAFIKI, RYSUNKI – w Dzienniku Wielkopolan „Dzisiaj” (1989-1991), mies. „Welcome to Poznań”, mies. „Merkuriusz Polska”, Gazecie Autorskiej IMPRESJee.pl, artystycznych witrynach autorskich: POEZJA, ArtGrafPoeFoto (2007 – 2019), we własnym zbiorze poetyckim „Szepty dalekobieżne” (San Francisco 2009), na okładkach książek poetyckich np. Lednickiej Wiosny Poetyckiej: „Żeby marzyć” (2014), Jan Grad „W gaju poezji” (2016); w antologii poezji związanej Międzynarodową Konferencją Poetycką „Kalisz stolicą aforyzmu” (2020) i witrynie WO ZLP. Odsłoniła je NA WYSTAWACH, np.: MASTRiN w Pałacu Działyńskich „Harmonia”, dedykowanej Czesławowi Miłoszowi (2011), w Bibliotece w Buku (2012), w Auli UAM (2017), Auli Lubrańskiego w Collegium Minus UAM podczas V Międzynarodowej Konferencji Poetyckiej (2021), Wielkopolskim Urzędzie Wojewódzkim, w poznańskim Klubie Literackim „Dąbrówka”, a poza Polską w Retimno (Rethymno) i Adelianos Kampos (Kreta – Grecja, 2010). ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ Ma w biografii przynależność członkowską do formacji: zawodowych dziennikarskich, artystycznych, literackich i animacji kulturalnej. W niektórych ze statusem członkini Zarządów Głównych. ⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒⇒⇒⇒ ⇒⇒⇒ NAGRODY m.in.: za felieton w konkursie miesięcznika kulturalnego „Arkusz” (1996); „Dziennikarskie Koziołki 2017” w kategorii: Redakcja przyznane przez Wielkopolski Oddział Stowarzyszenia Dziennikarzy RP za wieloaspektowe realizacje portalu Gazety Autorskiej IMPRESJee.pl.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒ NAUKA: Wiedzę akademicką zdobywała w UAM i AE.
⇒⇒⇒⇒⇒⇒ UPODOBANIA, POGLĄDY: Miłośniczka natury, harmonii, sztuk wszelakich, od wczesnej młodości zwolenniczka rozwoju dialogu kultur.
